Thất Tộc Thổ Ty là gì ?

Thất Tộc Thổ Ty là cách gọi chung về 7 7 dòng họ Thổ ty có uy tín và quyền lực nhất trong lịch sử Lạng Sơn giữ vai trò to lớn đối với công cuộc bảo vệ và giữ gìn biên giới tại Lạng Sơn.

7 dòng họ trong Thất Tộc Thổ Ty bao gồm:

1. Họ Nông (Nông Văn Vân)
2. Họ Hà (Hà Đặc)
3. Họ Vy (Vy Đình Huân)
4. Họ Hoàng (Hoàng A Tưởng)
5. Họ Đàm (Đàm Văn Lực)
6. Họ Phí (Phí Gia Đoàn)
7. Họ Lương (Lương Văn Nắm)

Thổ ty Lạng Sơn trong lịch sử

Thất Tộc Thổ Ty hay Thuỳ Tỳ có từ đời nhà Trần, do chính quyền phong kiến phái người Kinh đến miền rừng núi Lạng Sơn nhằm khai hoang lập ấp, cai quản đất đai và canh giữ biên giới. Các Thổ Ty được thừa hưởng nhiều quyền hạn như thu thuế, xét xử, điều binh, . .. Ở Lạng Sơn, Thổ ty có vai trò vô cùng to lớn vì vị trí chiến lược của vùng đất Lạng Sơn. Thất Tộc Thổ Ty cũng có ý nghĩa to lớn đối với quá trình hình thành lịch sử tồn tại và phát triển của Lạng Sơn góp phần tham gia bảo vệ biên cương phía Bắc của Đại Việt.

Thổ ty là một nhóm người địa phương đặc trưng tại Việt Nam, có từ thời kỳ phong kiến. Ban đầu, họ được hiểu là “Phiên thần thế tập”, tức là tù trưởng, quản lí một phần lãnh thổ nhất định. Đến Minh Mạng thứ 9 (1828), nhà Nguyễn chính thức đặt họ là Thổ ty.

Lạng Sơn, vùng đất được ví như “cửa ngõ, phên dậu” của Tổ quốc, có lực lượng phòng thủ biên cương chính là Thổ ty và dân binh. Nhờ tài năng cùng sự dũng cảm, họ đã cùng nhau đứng vững biên giới trong hàng thế kỷ.

Vi Văn Lý, trấn thủ Lộc Bình, đã ba lần đánh lui quân đội nhà Thanh vào các năm 1853, 1854 và 1859. Nhờ công lao và cống hiến của ông, Vi Văn Lý được phong lên làm Tuần phủ Lạng Bằng, rồi Tổng đốc Lạng Sơn.

Sau cuộc chiến, các Thổ ty đã có công lao vận động, khích lệ nhân dân di cư quay trở lại địa phương sinh sống. Họ thành lập thêm các trại người Tày, người Nùng để dân sinh sống ổn định, dần dà phát triển lên thành đơn vị hành chính xã, thôn.

Thổ ty tổ chức cho dân khai hoang mở mang đất đai, giúp họ trồng trọt, chăn nuôi, làm kinh tế, dần ổn định cuộc sống.

Nguyễn Đức Minh (Cẩm Miên) có công lập ra 2 trại người Nùng, 1 trại người Thổ giúp dân làm ăn sinh sống. Ông cũng đưa ra quan điểm hoà giải dân tộc thông qua thành lập các trại Tày như “cứ 2 phần người Thổ (Nùng) lại có 1 nửa dân Tày đan xen”.

Đền thờ Thất Tộc Thổ Ty ở đâu, có gì ?

Đền thờ Thất Tộc Thổ Ty hay còn gọi là Đền Kỳ Cùng, tọa lạc tại xã Hoàng Đồng thành phố Lạng Sơn là nơi thờ phụng 7 dòng họ Thổ ty có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử Lạng Sơn: Nông, Hà, Vy, Hoàng, Đàm, Phí, Lương. Đền được xây dựng dưới triều vua Lê Thánh Tông với kiến trúc độc đáo bao gồm 3 toà: tiền tế, trung tế và hậu cung. Toà tiền tế 5 gian, 2 chái, lợp ngói cong. Toà trung tế 3 gian, 2 chái là nơi lập ban thờ cúng chung của Dòng họ. Toà hậu cung 3 gian, 2 chái, là nơi lập ban thờ các bậc thần linh cùng bài vị của các bậc Thần.

Đền thờ Thất Tộc Thổ Ty là một công trình lịch sử văn hoá đặc biệt của Lạng Sơn, nơi lưu dấu những di tích lịch sử, văn hoá và nghệ thuật đặc sắc. Đền là nơi bày tỏ sự biết ơn của nhân dân Lạng Sơn trước công lao to lớn của Thất Tộc Thổ Ty đối với sự nghiệp bảo vệ và phát triển Tổ quốc.