Cô Năm Suối Lân là một trong những vị thánh Nữ được tôn sùng nhất theo tín ngưỡng thờ cúng Thánh Mẫu. Cô thuộc hàng Tứ Phủ Chầu Bà thờ trong đền Suối Lân ở xã Tam Thanh, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn. Cô Năm Suối Lân luôn được miêu tả là một mẫu người rất xinh đẹp, hiền dịu với mái tóc dài đen mượt mà, gương mặt phúc hậu cùng đôi mắt hiền từ. Cô hay mặc áo khoác ngắn màu hồng, quần tây màu xanh, áo màu hồng và đi đôi dép thêu. Cô Năm Suối Lân hay xuất hiện trong hình tượng một cô thiếu nữ trẻ xinh đẹp, duyên dáng với giọng ca trong trẻo cùng tài năng múa xoè điêu luyện.

Sự tích Cô Năm Suối Lân và đền thờ cô

Sự tích Cô Năm Suối Lân:

Theo truyền thuyết, Cô Năm Suối Lân chính là tiên nữ trên Thiên. Vào đời vua Lê Trung Hưng, bị giặc Minh cướp ngôi, Cô đầu thai thành con của một tù trưởng người dân tộc Tày tại Lạng Sơn. Cô Năm Suối Lân nổi danh với sắc đẹp siêu phàm, trái tim nhân hậu cùng khả năng phép thuật siêu phàm. Khi giặc Thanh xâm lăng, Cô đã mở tâm cứu giúp nhân dân, chở che bảo vệ họ trước sự đàn áp của giặc. Sau khi cuộc chiến chấm dứt, Cô lại về rừng núi Suối Lân tu hành và truyền đạo. Để tưởng nhớ công ơn của Cô, nhân dân sở tại đã dựng miếu thờ phụng Cô ở Suối Lân. Đền Cô Năm Suối Lân hiện nay trở thành một trong những khu di tích tâm linh nổi tiếng nhất ở Lạng Sơn, thu hút đông đảo du khách gần xa về hành hương và bày tỏ lòng thành kính.

Cô Năm Suối Lân – Tiên cô huyền bí chốn non cao

Cô Năm Suối Lân từng là thiếu nữ trên cao, nghe theo ý Mẫu. Xuống trần gian, Cô biến thành thiếu phụ dân tộc Nùng xinh xắn, tài giỏi, đem theo sứ mạng cứu giúp dân chúng. Thuở Chầu Năm vốn là công chúa, Cô Năm đã là cung nữ thân thiết, thường xuyên hầu hạ, che chở. Tình cảm gắn kết thiêng liêng được người dân tôn kính, gọi Cô là Cô Năm Suối Lân hay Cô Năm Sông Hoá. Sau khi qua đời, Cô Năm tiếp tục đảm nhận vai trò cô bảo vệ, trông giữ bản đền Suối Lân. Nơi đây, Cô tiếp nối sứ mạng cứu giúp chúng sinh, ban phát phúc lành tới những ai thành tâm cầu khấn.

Cô Năm Suối Lân – Vị thánh trấn giữ cửa rừng thiêng

Cô Năm Suối Lân vừa là bà thần trấn giữ dòng nước thiêng vừa là bà tiên canh giữ cửa rừng Suối Lân. Nơi đây được coi là cửa ngõ chính lúc đi chiêm bái trên vùng đất Lạng.

Cửa rừng Suối Lân là một trong hai cửa chính quan trọng của khu rừng thiêng. Cửa bên phải là Thất Khê mà Cô Bé Đèo Kẻng cai quản. Do vậy, ai đi chiêm bái trên xứ Lạng đều phải sang lễ bái cửa Chầu Năm và Cô Năm Suối Lân hầu bày tỏ lòng thành kính và cầu xin mưa thuận gió hoà.

Dòng suối Lân mà Cô Năm quản lý quanh năm xanh tươi mát mẻ, nước đổ thẳng về sông Hoá. Tương truyền, đây là dòng suối linh thiêng của Cô, có nhiều khả năng thanh tẩy và trị lành. Nước suối quanh năm trong veo, mát lạnh và không lúc nào cạn kiệt.

Nhiều người cho rằng, nếu ai có duyên đến xin nước suối cửa Cô và uống thì sẽ được siêu thoát. Tuy nhiên, phải chú ý gìn giữ vẻ trong sạch cho dòng suối. Người nào không hiểu biết mà lại đến suối tắm gội hay đi rửa tay chân, gây dơ bẩn sẽ bị Cô trách mắng, hoặc gặp những điều không may mắn.

Cô Năm Suối Lân thường được nhắc đến với quyền năng siêu nhiên. Người xưa nói rằng, nếu ai cười nhạo Cô sẽ phải “xát lá han”, làm cơ thể người ấy ngứa ngáy dữ dội, hoặc đi lạc trong rừng.

Đền thờ Cô Năm Suối Lân

Đền Cô Năm Suối Lân nằm trên ngọn núi Suối Lân, địa phận xã Tam Thanh, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn. Đền được hình thành dưới triều đại vua Lê Thánh Tông, trải qua bao thăng trầm lịch sử đã được tu sửa nhiều lần. Đền Cô Năm Suối Lân được bao phủ giữa núi rừng trùng điệp, kiến tạo thành một không gian thanh tịnh và linh thiêng.

Bản văn Cô Năm Suối Lân

Dưới đây là một số bài hát văn thường được sử dụng trong hầu giá Cô Năm Suối Lân:

” Ai lên núi Suối Lân

Thăm Cô Năm đẹp lộng lẫy

Áo hồng quần lục thắt lưng

Đi hài thêu xuống đồng thiếp kêu…”

Lời ca dao ngọt ngào như lời mời gọi du khách đến với núi Suối Lân, nơi ngự trị của Cô Năm – vị thánh linh thiêng trong tín ngưỡng dân gian. Cô Năm hiện lên trong ca dao với vẻ đẹp lộng lẫy, rạng ngời. Áo hồng, quần lục, thắt lưng, đi hài thêu – hình ảnh tượng trưng cho sự thanh tao, quý phái và đầy sức sống.

” Có ai lên núi Tam Thanh

Thăm đền Cô Năm hiển linh

Cô giáng cho con chén nước

Cho con sức khỏe bình an…”

Lời ca dao như lời mời gọi du khách đến với ngọn núi Tam Thanh hùng vĩ, nơi tọa lạc đền thờ Cô Năm – vị thánh linh thiêng trong tín ngưỡng dân gian. Núi Tam Thanh được bao phủ bởi mây mù, tạo nên khung cảnh huyền bí, linh thiêng. Nơi đây là chốn bình yên để du khách tìm kiếm sự thanh thản trong tâm hồn.

Hầu giá Cô Năm Suối Lân

Hầu giá Cô Năm Suối Lân là một nghi lễ thiêng liêng theo tục thờ cúng Mẫu của người Việt Nam. Nghi lễ này bày tỏ lòng thành kính và biết ơn của con nhang đến Cô Năm Suối Lân, một trong những bậc thánh Mẫu được tôn sùng nhất.

Trang phục hầu giá Cô Năm Suối Lân: Cô Năm Suối Lân hay quàng khăn rằn, áo khoác ngắn, quần đùi lửng, thắt lưng màu hồng, đi đôi dép thêu. Cô hay xuất hiện trong hình tượng một cô thiếu nữ trẻ trung xinh đẹp, duyên dáng, với tiếng ca trong trẻo cùng tài năng múa xoè điêu luyện.

Lễ vật dâng Cô Năm Suối Lân: Lễ vật dâng Cô thông thường là: hoa thơm, quả chín, trái cây, rượu, tiền vàng, . ..Ngoài ra, con nhang cũng có thể dâng những lễ vật nhỏ như: khăn choàng, mũ, kính, . .. nhằm cầu xin Cô phù hộ về sắc đẹp và điều tốt lành.

Hát văn hầu giá Cô Năm Suối Lân: Hát văn là một phần không thể nào thiếu đối với nghi thức hầu đồng Cô Năm Suối Lân. Các câu hát văn luôn ngợi ca vẻ thiêng liêng, huyền diệu của Cô và cầu xin Cô phù hộ cho con được khoẻ mạnh, an lành và may mắn.