Tiệc Tứ Phủ – Nét đẹp văn hóa tín ngưỡng

Tiệc Tứ Phủ là một nghi lễ phổ biến thuộc tín ngưỡng thờ Mẫu tại Việt Nam. Nghi lễ này được thực hiện nhằm dâng cúng, cầu xin và thể hiện lòng thành kính đến chư vị bậc thánh Mẫu trong Tứ Phủ cầu xin may mắn, an lành, hạnh phúc và thành công trong cuộc sống. Tín ngưỡng thờ Mẫu có truyền thống rất lâu đời và Tiệc Tứ Phủ cũng đã ra đời từ đó. Theo năm tháng, nghi lễ đã có sự biến đổi và phát triển, tuy nhiên vẫn duy trì được những nét đặc sắc sẵn có.

Các ngày tiệc tứ phủ trong năm cần nắm

Dưới đây là danh sách các ngày tiệc Tứ Phủ trong năm:

Tháng Giêng:

• Ngày 06: Khánh tiệc Cô Đôi Thượng Ngàn
• Ngày 09: Khánh tiệc Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế và tiệc Cửu Thiên Huyền Nữ Công Chúa
• Ngày 10: Khánh tiệc Ông Hoàng Bát Nùng và tiệc Quan lớn Đệ Nhất
• Ngày 12: Khánh tiệc Đệ Nhất Vương Cô và tiệc Bà Chúa Kho
• Ngày 15/1: Đại Lễ Thượng Nguyên
• Ngày 15/1: Tiệc Tản Viên Sơn Thánh
• Ngày 17/1: Tiệc cô Tân An;
• Ngày 20/1: Ngày nhà Trần ra quân
• Ngày 19-21:Tiệc Tứ Vị Vua Bà  (Tại Đền Cờn  – Nghệ An)
• Ngày 25/1: Hội đồng đại lễ nhà Trần.

Tháng Hai:

• Ngày Mão đầu: Tiệc Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn ( Mẫu Đông Cuông)
• Ngày 02/2: Tiệc Mẫu Tam Cờ
• Ngày 03/2: Tiệc Hưng Nhượng Đại Vương ( Tướng Quân Trần Quốc Tảng) – Đền Cửa Ông-Quảng Ninh;
• Ngày 06/2: Tiệc Tứ Vị Vua Bà Đền Cờn Môn
• Ngày 10: Khánh tiệc Chầu Đệ Nhị
• Ngày 12/2: Tiệc Mẫu Tuyên Quang (Tam Cờ, Núi Dùm, Ỷ La ,Cảnh Xanh Linh Từ…)
• Ngày 14: Khánh tiệc Quan Lớn Đệ Tam
• Ngày 15+16/2: Tiệc Chúa Nguyệt Hồ
•  Ngày 17/2: Tiệc Cậu Đệ Nhất
• Ngày 20/2: Tiệc Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn ( tức Lê Mại Đại Vương, sơn trang công chúa)
• Ngày 21/2 (có nơi ghi 24/2): Tiệc Mẫu Sòng Sơn
• Ngày 28/2: Tiệc Quan Hoàng Lục ( tức An Biên Đại Tướng Quân (ngày đản sinh là 10/8), có nơi ghi 22/4)

Tháng Ba:

• Ngày 02: Tiệc Cô Bé Cửa Suốt
• Ngày 03: Tiệc Đức Quốc Mẫu Liễu Hạnh (Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên)
• Ngày 06: Tiệc Vương tử Đệ Nhị Trần triều Hưng Hiến Đại Vương
• Ngày 07: Tiệc Cậu Bé Đồi Ngang
• Ngày 14: Tiệc Chầu Đệ Tứ Khâm Sai
• Ngày 17: Tiệc Chầu Tám Bát Nàn

Tháng Tư:

• Ngày 01: Tiệc An Sinh Vương Trần Liễu
• Ngày 12: Tiệc Chúa Thác Bờ
• Ngày 18: Tiệc Chầu Đệ Tam Thoải Phủ
• Ngày 19: Tiệc Quan Hoàng Lục Thanh Hà
• Ngày 24: Tiệc Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai
• Ngày 24/4: Tiệc Trần Triều Vương Tử Đệ Nhất Hưng Vũ Đại Vương

Tháng Năm:

• Ngày 05: Tiệc Mẫu Thoải Phủ
• Ngày 07/5:  Tiệc Trần Triều Vương Tử Đệ Tứ Hưng Trí Đại Vương;
• Ngày 10/5:  Tiệc Chầu Lục  ( Đền Chín Tư Hữu Lũng)
• Ngày 10-5: Tiệc Chúa Đệ Nhất Tây Thiên;
• Ngày 10/5: Tiệc Cô Sáu Sơn Trang ( tiệc Cô Sáu Lục Cung);
• Ngày 12: Tiệc Cô Bé Thượng Ngàn
• Ngày 13: Tiệc Quan Hoàng Bơ
• Ngày 14: Tiệc Chầu Đệ Nhất
• Ngày 20/5: Tiệc Chầu Năm Suối Lân (+ Tiệc Cô Năm Suối Lân);
• Ngày 25/5: Tiệc Quan Lớn Tuần Tranh ( đền Ninh Giang, đền Kì Cùng)

Tháng Sáu:

+ Ngày 01/6: Tiệc Trần Triều Vương Phụ An Sinh (Vương Phi Truy Phong Thiện Đạo Quốc Mẫu)

• Ngày 02: Tiệc Cậu Bé Đồi Chè
• Ngày 10/6: Tiệc Mẫu Đệ Tam ( Mẫu Thoải – Đền Mẫu Hàn Sơn)
• Ngày 12: Tiệc Mẫu Thác Đền Hàn, Tiệc Cô Bơ Bông (Cô Ba Thoải cung)
• Ngày 16/6: Tiệc Chúa Năm Phương Đền chính của Chúa được thờ tại đền Cấm và đền Cây Đa 13 gốc tại đất Hải Phòng
• Ngày 24/6: Tiệc Quan Lớn Đệ Tam (Thuỷ Quốc Bơ Phủ Vương Quan Lảnh Giang Xích Đằng
• Ngày 24: Tiệc Cô Bé Minh Lương
• Ngày 26: Tiệc Quan Hoàng Bơ, Tiệc Cô Tám Đồi Chè

Tháng Bảy:

• Ngày 03: Tiệc Vương Nữ Tôn Anh Tông Hoàng Hậu
• Ngày 06: Tiệc Cô Tư
• Ngày 07: Tiệc Ông Hoàng Bảy Bảo Hà
• Ngày 12: Tiệc Mẫu Ỷ La
• Ngày 13: Tiệc Quan Triệu Tường
• Ngày 14: Tiệc Ông Hoàng Đôi (đền Bảo Hà)
• Ngày 17: Tiệc Ông Hoàng Bảy
• Ngày 20: Tiệc Bà Chúa Kho
• Ngày 21: Tiệc Chầu Bẩy Kim Giao (Chầu bảy Mỏ Bạch)
• Ngày 21: Tiệc Cô Cả Núi Dùm (Tuyên Quang)

Tháng Tám:

• Ngày 02: Tiệc Cậu Bé Suối Lửa
• Ngày 03/8: Tiệc Đản Nhật Trần Triều Vương Tử Đệ Nhị Hưng Hiến Đại Vương
• Ngày 06/8: Tiệc Mẫu Đền Ghềnh Nguyên Phi Ỷ Lan (Ngọc Hân Công Chúa);
• Ngày 07: Tiệc Ông Hoàng Bảy Bảo Hà
• Ngày 10/8: Tiệc Quan Hoàng Lục An Biên
• Ngày 15: Tiệc Trung Nguyên
• Ngày 15/8: Tiệc Chầu Bát Đông Nhung Đại Tướng Quân ( tiệc Đản Nhật)
• Ngày 20: Tiệc Cha Đệ Nhất
• Ngày 20/8: Tiệc Trần Triều Quốc Công Tiết Chế Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn Kiếp Bạc-HD
• Ngày 21/8: Tiệc Mẫu Nhà Trần;
• Ngày 22/8: Tiệc Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình ( Đền Đồng Bằng ):
• Ngày 22/8: Tiệc Quan Lớn Điều Thất Đào Tiên;
• Ngày 24/8: Tiệc Quan Lớn Đệ Nhất (tiệc đản nhật);
• Ngày 25: Tiệc Quan Hoàng Cả

Tháng Chín:

• Ngày 02/9: Tiệc Cô Bé Suối Ngang (Phố Vị Lạng Sơn);
• Ngày 04/9: Tiệc Quốc Mẫu Âu Cơ;
• Ngày 09/9: Tiệc Vương Nữ Nhân Tông Hoàng Hậu;
• Ngày 09/9: Tiệc ông Chín thượng;
• Ngày 09/9: Tiệc Chầu Chín Cửu Tỉnh;
• Ngày 09/9: Tiệc Cô Chín Sòng Sơn
• Ngày 09: Tiệc Mẫu Liễu Hạnh
• Ngày 10: Tiệc Tứ Phủ
• Ngày 13/9: Tiệc Cô Đôi Cam Đường ;
• Ngày 19: Tiệc Chầu Lục
• Ngày 20/9: Tiệc Công Đồng Bắc Lệ ( đồng thời là tiệc Chầu Bé Bắc Lệ và Tiệc Chầu Lục);
• Ngày 28/9: Tiệc Vương Phi Thiên Thành Công Chúa Truy Phong Nguyên Từ Quốc Mẫu;

Tháng Mười:

• Ngày 02: Tiệc Mẫu Lào Cai
• Ngày 07: Tiệc Mẫu Đồng Đăng
• Ngày 10/10: Tiệc Ông Hoàng Mười Nghệ An
• Ngày 10: Tiệc Cậu Bé Suối Lửa
• Ngày 12: Tiệc Chầu Bé Bắc Lệ
• Ngày 13: Tiệc Cô Đôi Cam Đường
• Ngày 15: Tiệc Quan Hoàng Lục Thanh Hà (ngày hóa)
• Ngày 20: Tiệc Chầu Lục Cung Nương (ngày hóa), Tiệc Công Đồng Bắc Lệ và Tiệc Chầu Mười Đồng Mỏ

Tháng Mười Một:

• Ngày 01/11(có nơi ghi 10/11): Tiệc Phạm Ngũ Lão.
• Ngày 02/11: Tiệc Quan Lớn Đệ Nhị  ( Quan Thanh Tra Giám Sát  – Đền Đồi Ngang)
• Ngày 02/11: Tiệc Chầu Đệ Nhị;
• Ngày 02: Tiệc Ông Hoàng Bát Nùng
• Ngày 06: Tiệc Mẫu Tam Tòa
• Ngày 06/11: Tiệc Đản Nhật Vua Cha Nhạc Phủ Tản Viên Sơn Thánh;
• Ngày 10/11: Tiệc Chầu Mười Mỏ Ba ( Tiệc Chầu Mười Đồng Mỏ)
• Ngày 10/11: Tiệc Cô Mười Mỏ Ba (Tiệc Cô Mười Đồng Mỏ)
• Ngày 11/11: Tiệc Quan Lớn Đệ Nhị ( Tiệc đản nhật Quan lớn Thanh Tra Giám Sát)
• Ngày 11: Tiệc Cậu Bé Xoan
• Ngày 12: Tiệc Mẫu Sòng
• Ngày 15: Tiệc Cậu Bé Suối Vàng
• Ngày 20: Tiệc Quan Hoàng Mười

Tháng Chạp:

• Ngày 10/12: Tiệc Trần Triều Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn: (Hay còn gọi là: Tiệc Đản Nhật Trần Triều Thân Vương Khâm Sai Tiết Chế Thiên Hạ Chư Quân Thái Sư Thượng Phụ Thượng Quốc Công Nhân Võ Hưng Đạo Đại Vương Hiển Thánh Sắc Phong Thượng Thượng Đẳng Tối Linh Thần
• Ngày 10/12: Tiệc Đức An phụ An Sinh Vương Huý Trần Quốc Liễu
• Ngày 20/12: Khánh tiệc Vương Cô Đệ Nhị
• Ngày 23: Tiệc Tống Cựu nghênh Tân
• Ngày 25/12: Tiệc Chúa Đệ Tam Lâm Thao (Chúa Ót, Chúa Chữa)

Các giá hầu trong Tiệc Tứ Phủ:

Lễ hội Tứ Phủ là một trong những lễ hội truyền thống lớn nhất Việt Nam, thu hút đông đảo du khách gần xa về tham dự. Lễ hội được tổ chức để vinh danh các bậc thánh Mẫu trong tín ngưỡng Tứ Phủ, bày tỏ lòng thành kính, biết ơn và cầu chúc những điều tốt lành cho cuộc đời. Các giá hầu trong Tiệc Tứ Phủ:

1. Giá Cô Bé:

• Trang phục: Áo cánh mỏng, quần lĩnh, tóc vấn khăn.
• Âm nhạc: Nhạc điệu vui tươi, nhí nhảnh.
• Động tác: Múa lượn, xoay người, uyển chuyển.
• Ý nghĩa: Thể hiện sự tinh nghịch, hồn nhiên của tuổi trẻ.

2. Giá Chầu Bé:

• Trang phục: Áo mớ ba, quần lĩnh, tóc vấn khăn.
• Âm nhạc: Nhạc điệu nhẹ nhàng, du dương.
• Động tác: Múa lượn, uyển chuyển, thể hiện sự thanh tao.
• Ý nghĩa: Thể hiện sự thanh tao, dịu dàng của người con gái.

3. Giá Cậu Bé:

• Trang phục: Áo cánh ngắn, quần cộc, đầu chít khăn xếp.
• Âm nhạc: Nhạc điệu vui tươi, sôi động.
• Động tác: Múa lân, múa kiếm, thể hiện sự dũng mãnh.
• Ý nghĩa: Thể hiện sự dũng mãnh, tinh thần của người nam nhi.

4. Giá Quan Lớn:

• Trang phục: Áo quan triều, mũ cánh chuồn, hia hài.
• Âm nhạc: Nhạc điệu trang nghiêm, hùng tráng.
• Động tác: Múa cờ, múa kiếm, thể hiện sự uy nghi.
• Ý nghĩa: Thể hiện sự uy nghi, quyền lực của các vị quan.

5. Giá Ông Hoàng:

• Trang phục: Áo long cổn, mũ bình thiên, hia hài.
• Âm nhạc: Nhạc điệu trầm hùng, mạnh mẽ.
• Động tác: Múa kiếm, múa hèo, thể hiện sự oai phong.
• Ý nghĩa: Thể hiện sự oai phong, lẫm liệt của các vị quan lớn.

4. Âm nhạc trong Tiệc Tứ Phủ:

Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong Tiệc Tứ Phủ:

• Tạo không khí thành kính, tôn nghiêm: Âm nhạc giúp gắn kết con người với thế giới tâm linh, tạo không khí trang trọng, linh thiêng trong các nghi lễ.
• Thể hiện lòng thành kính đến các vị thánh Mẫu: Âm nhạc là sự ngợi ca, vinh danh công lao của các vị thánh Mẫu.
• Giúp con người gắn kết với thế giới tâm linh: Âm nhạc giúp con người thanh lọc tâm trí, hướng về những điều tốt lành.
• Gắn kết tâm linh: Âm nhạc là cầu nối giúp mọi người cùng hoà nhịp với lễ hội, lan toả niềm tin tâm linh.

Các loại hình âm nhạc và nhạc cụ được sử dụng trong Tiệc Tứ Phủ:

• Hát chèo: Đây là thể loại âm nhạc đặc trưng tại Lễ hội, với các làn điệu đặc sắc như Ca trù, Chầu văn, Chèo, Quan họ. ..
• Âm nhạc cung đình: Một số nghi lễ tại Tiệc Tứ Phủ sử dụng âm nhạc cung đình như Nhã nhạc, Đại nhạc. ..
• Nhạc cụ: Các nhạc cụ chủ yếu được sử dụng tại Nhã nhạc như: đàn tranh, trống, đàn tì bà, tù và, sáo, kèn. ..

5. Trang phục trong Tiệc Tứ Phủ:

Trang phục trong Tiệc Tứ Phủ là một phần đặc trưng và quan trọng không thể nào thiếu. Các bộ trang phục đều rất tinh xảo, cầu kì, mang đậm nét bản sắc dân tộc Việt Nam. Mỗi bộ trang phục lại mang một ý nghĩa riêng biệt, phản ánh tính cách cùng phẩm chất của các bậc thánh Mẫu cùng chư vị giá hầu.

• Trang phục cho các giá Cô:

  • Cô Bé: Áo cánh mỏng, quần lĩnh, tóc vấn khăn, màu sắc tươi sáng.
  • Cô Đôi: Áo cánh ngắn, quần lĩnh, tóc vấn khăn, màu sắc rực rỡ.
  • Cô Bơ: Áo mớ ba, quần lĩnh, tóc vấn khăn, màu sắc xanh lá.

• Trang phục cho các giá Chầu:

  • Chầu Bé: Áo mớ ba, quần lĩnh, tóc vấn khăn, màu sắc thanh tao.
  • Chầu Lục: Áo tứ thân, tóc vấn khăn, màu sắc lục.
  • Chầu Bát: Áo tứ thân, tóc vấn khăn, màu sắc đỏ.

• Trang phục cho các giá Quan:

  • Quan Lớng: Áo quan triều, mũ cánh chuồn, hia hài, màu sắc trang nghiêm.
  • Quan Hoàng: Áo long cổn, mũ bình thiên, hia hài, màu sắc rực rỡ.
  • Quan Giám: Áo quan triều, mũ cánh chuồn, hia hài, màu sắc xanh.

• Trang phục cho các giá Ông:

  • Ông Hoàng Bảy: Áo long cổn, mũ bình thiên, hia hài, màu sắc trắng.
  • Ông Hoàng Mười: Áo long cổn, mũ bình thiên, hia hài, màu sắc vàng.
  • Ông Hoàng Chín: Áo long cổn, mũ bình thiên, hia hài, màu sắc đỏ.